Jaki hydrofor ogrodowy ?

Planując wykorzystanie wody z własnej studni abisyńskiej do podlewania ogrodu swoją uwagę kierujemy w stronę pomp ssących i zestawów hydroforowych. O ile sama pompa ssąca z silnikiem jest rozwiązaniem znacznie tańszym od hydroforu to jej późniejsza eksploatacja jest bardzo uciążliwa. Wymaga ona każdorazowego każdorazowego załączania pompy gdy chcemy czerpać wodę ze studni oraz każdorazowego jej wyłączenia. Z tego względu większość osób kieruje się w stronę urządzenia, które pomimo iż nieco droższe daje zdecydowanie większy komfort użytkowania.

Hydrofory ogrodowe

Hydrofory to urządzenia mające dostarczać do instalacji wodę pod odpowiednim ciśnieniem. Na rynku dostępnych jest wiele urządzeń różniących się nie tylko marką ale przede wszystkim sposobem działania. Podstawowym kryterium podziału jest zasada działania pompy hydroforowej.

Jaką pompę ogrodową wybrać ?

Najtańsze pompy hydroforowe to pompy peryferalne, ze względu na zasadę działania charakteryzują się relatywnie najniższą sprawnością. Są one przeznaczone do czystej wody i ze względu na konstrukcję praca nawet z lekko zanieczyszczoną wodą prowadzi do szybkiego zużycia pompy. Z racji osiąganych parametrów dobrze sprawdzają się przy okazjonalnym czerpaniu wody ze studni abisyńskiej. Studnie takie obligatoryjnie wyposażone są w filtr studzienny chroniący pompę przed uszkodzeniem. Z tego też względu pompy takie jak WZ-250 czy mocniejsza WZ-750 często są spotykane na działkach stanowiąc wyposażenie niejednego domku letniskowego. Ich zaletą jest nie tylko bardzo niska cena ale również wbudowany zawór zwrotny co dodatkowo obniża koszt wykonania instalacji. Nie mniej ważnym aspektem decydującym o wyborze tych urządzeń są kompaktowe wymiary i niska waga umożliwiająca dużą mobilność urządzenia. Czy jest to zatem rozwiązanie idealne ? - oczywiście nie. Bardzo mała wydajność i ciśnienie sprawiają, że czerpanie wody z dwóch ujęć czy podlewanie ogrodu za pomocą zraszaczy staje się problematyczne. Także niska trwałość i relatywnie drogie części zamienne sprawiają, że są to urządzenia, których najczęściej nie warto naprawiać, trudno jednak oczekiwać od urządzenia kosztującego znacznie mniej od pompy ręcznej. 

Grundfos Scala2 czyli Jetpaq4 reaktywacja

Geneza powstania Grundfos Scala2

Pierwowzorem hydroforu Scala2 były modele Jetpaq produkowane w ubiegłym stuleciu. Kiedy w 1995 roku duńska firma Grundfos wprowadziła hydrofory Jetpaq2 oraz Jetpaq4 były to na wskroś nowoczesne urządzenia. Konstruktorom udało się w kompaktowej obudowie zamknąć niewielki przeponowy zbiornik, pompę wyposażoną energooszczędny silnik, zawór zwrotny oraz sterownik silnika modulujący częstotliwość jego obrotów na podstawie odczytu czujnika ciśnienia wody. Bardzo duży zakres regulacji obrotów w zakresie od 1980 do 7920 obrotów na minutę sprawiał, że urządzenie to było w stanie utrzymać w instalacji stałe ciśnienie niezależnie od ilości pobieranej wody.

Były to bardzo uniwersalne hydrofory, gdyż zastosowanie jednowirnikowej samozasysającej pompy sprawiło, że urządzenia z powodzeniem mogły być wykorzystywane zarówno do czerpania wody ze studni, podwyższania ciśnienia w instalacji domowej z sieci miejskiej bądź wodociągu lub też zasilania systemu nawadniania ze zbiorników wody deszczowej. Te założenia były także jednym z głównych kryteriów przy przy projektowaniu Scala2 Grundfos.

Parametry techniczne pompy

Pomimo zastosowania w pierwowzorze silnika jednofazowego o mocy jedynie 990 Wat konstruktorom udało się uzyskać wydajność ponad 2,2 m³/h czyli ponad 36 L/min. przy ciśnieniu 3,45 bara. Parametry te w zupełności wystarczały do zaspokojenia zapotrzebowania na wodę nie tylko dużego domu wyposażonego w dwie łazienki ale także dużego systemu nawadniania, w którym na jednej sekcji pracuje kilka zraszaczy rotacyjnych o zasięgu kilkunastu metrów.

W przypadku hydroforu Scala2 Grundfos osiągnięto takie same parametry hydrauliczne stosując silnik o mocy jedynie 550 Wat. Stało się tak dzięki zastosowaniu pompy wielostopniowej co radykalnie podwyższa jej sprawność.

Ochrona hydroforu przed czynnikami zewnętrznymi

Dużym atutem serii hydroforów Jetpaq była konstrukcja spełniająca normę ochrony IP55. Oznacza to, że urządzenie jest pyłoszczelne i odporne na strugę wody (12,5 l/min) laną na obudowę z dowolnej strony. Umożliwia to montaż hydroforu na zewnątrz bez zadaszania. W Scala2 firma Grundfos określiła stopień ochrony na IP X4D tj. IP44. Jest to poważny krok w tył w stosunku do pierwowzoru, gdyż praktycznie uniemożliwia montaż na zewnątrz.

Montaż hydroforu

Największym negatywnym zaskoczeniem podczas czytania instrukcji nowego produktu Grundfos-a jest konieczność montażu nowej Scali w tacy ociekowej lub zapewnienie odpływu do kanału ściekowego. Oczywiście do dziś są na rynku pompy SKA z uszczelnieniem sznurowym z których również z zasady kapie i pomimo to są chętnie kupowane, gdyż mają ponadprzeciętną trwałość. Po nowym produkcie Grundfos-a można było się jednak spodziewać dużo więcej, gdyż jego poprzednik nie miał problemów z wyciekami.

Sterownie hydroforem

To co zasadniczo różni oba urządzenia to panel kontrolny i sposób sterowania urządzeniem. W Jetpaq firma Grundfos poszła na minimalizm słusznie zakładając, że użytkownik chce mieć tylko wodę w kranie pod odpowiednim ciśnieniem i podobnie jak przy korzystaniu z wody w mieszkaniu zasilanym z wodociągu nic więcej nie potrzebuje. Do sterowania urządzeniem zastosowano ..... tylko hermetycznie zabezpieczony przełącznik ON-OFF oraz wentyl służący do kontroli i uzupełnienia poduszki powietrznej w zbiorniku. Taki sposób braku sterowania docenią wszyscy użytkownicy ceniący bezobsługowość urządzenia.

Panel kontrolny Scali2 jest bardzo rozbudowany i umożliwia programowanie i kontrolę stanu urządzenia, jednak z punktu widzenia przeciętnego użytkownika jest to typowy migający gadżet. Zdecydowana większość użytkowników i tak w przypadku awarii hydroforu nie będzie miało na tyle dużo wiedzy z zakresu hydrauliki czy elektryki aby rozwiązać problem. W takim przypadku prawie zawsze zostanie wezwany dobry hydraulik, który naprawi hydrofor bez pomocy migających światełek.

Podsumowanie

Krótki test a w zasadzie porównanie urządzeń, które dzieli 21 lat czyli Scala2 i Jetpaq ukazał podobieństwa i różnice obu urządzeń. Jest to bardzo długi okres czasu i gdyby porównanie dotyczyło telefonów czy nawet samochodów stara konstrukcja nie miała by szans w takim starciu. W przypadku zaś obu przedstawionych hydroforów trudno wyłonić zwycięzcę ( zarówno jeden jak i drugi ma swoje wady i zalety i z pewnością znalazły by nabywców ). Cechą, której obecnie nie można porównać jest trwałość obu urządzeń, nowy model jest zbyt krótko na rynku aby móc to ocenić. Część Jetpaq-ów do dziś pracuje bezawaryjne pomimo, że już dawno temu osiągnęły pełnoletność.

Jaka pompa głębinowa do nawadniania ?

Pompy głębinowe są coraz częściej wybieranymi urządzeniami do zasilania systemów automatycznego nawadniania przez właścicieli ogrodów. Dzieje się tak pomimo tego, że wykonanie studni głębinowej z rurą osłonową jest znacznie droższe niż wywiercenie studni wąsko-rurowej tak zwanej abisynki. Powodem tego jest nie tylko brak ograniczeń związanych z głębokością statycznego i dynamicznego lustra wody ale także dużo większa powierzchnia filtra studziennego co przedkłada się na zdecydowanie większą wydajność studni.

Dobór pompy głębinowej i jej prawidłowy montaż stanowi o tym czy i jak długo inwestor będzie zadowolony z dokonanego wyboru. Często przeglądając bardzo bogatą ofertę urządzeń zadajemy sobie pytanie :

Jaka pompa głębinowa będzie najlepsza do systemu automatycznego nawadniania ?

Ze względu na zasadę działania urządzenia można podzielić na trzy podstawowe grupy:

Pompa śrubowa - ze względu na swoją konstrukcję mają one najmniej elementów ruchomych co sprawia, że często są one najtańsze. Teoretycznie ten rodzaj pomp głębinowych ze względu na to, iż jeden z elementów pompujących jest wykonany z materiału elastycznego powinien być najbardziej odporny na zanieczyszczenia płynące ze studni wraz z wodą jednak ze względu na dobór materiałów oraz jakość montażu są one często bardzo awaryjne. Posiadają one niewielką wydajność co utrudnia wykorzystanie ich w większych systemach nawadniania.

Pompa peryferalna , której najpopularniejszym przedstawicielem jest pompa SKM100. Jest to pompa ściśle-pasowana co oznacza, że jej sprawność jest uzależniona od ścisłego przylegania wirnika do dyfuzora. Ze względu na to, że w tym typie pomp oba elementy wykonane są z metalu ( najczęściej jest to mosiądz lub stal nierdzewna ) każdy element szlifujący płynący ze studni jest w stanie zarysować przylgnię i tym samym obniżyć i tak nie najwyższą sprawność pompy. Tak jak w przypadku pomp śrubowych tu też niewielka wydajność ogranicza możliwości wykorzystania urządzenia w dużych systemach nawadniania.

Pompy odśrodkowe wielostopniowe spośród opisywanych tu pomp posiadają najwyższą sprawność oraz wydajność co predysponuje je do montażu w systemach nawadniania ogrodów. Najtańsze konstrukcje takie jak np. pompy Omnigena serii SC Posiadają sztywno osadzone wirniki wykonane z mało odpornego na uszkodzenia tworzywa co sprawia, że użytkowanie ich w studniach, gdzie mogą przytrafić się drobinki piasku doprowadzi do szybkiego uszkodzenia lub zużycia. Z tego też powodu gwarant w karcie gwarancyjnej zastrzega, że nie mogą one być używane w studniach w których mogą znajdować się szlifujące drobinki np. piasku. Na rynku pojawiło się jednak kilka modeli niewiele droższych pomp, które mogą pracować w wodzie zawierającej niewielką ilość piasku.

O trwałości i bezawaryjności systemu nawadniania oraz pompy decyduje nie tylko prawidłowy jej dobór ale przede wszystkim prawidłowy montaż pompy głębinowej gdyż ma on decydujący wpływ na prawidłową i długą eksploatację.

Jaka pompa do nawadniania kropelkowego ?

Nawadnianie kropelkowe jest dość specyficznym systemem nawadniania, gdyż zarówno linie kroplujące wykorzystywane głównie przy nawadnianiu ogrodu jak i taśmy kroplujące wykorzystywane przede wszystkim do nawadniania plantacji i dużych upraw wymagają stosunkowo niedużego ciśnienia wody generowanego przez pompę. W zależności od tego czy pompa ma zasilać wyłącznie nawadnianie kropelkowe czy też inne urządzenia należy w odpowiedni sposób dobrać parametry pompy.

Pompa do linii kroplującej w układach kombinowanych

Ciśnienie maksymalne wody jakie jest w stanie bezpiecznie wytrzymać linia kroplująca jest podobne do tego przy jakim powinny pracować zraszacze rotacyjne i wynosi 4 bary. Sprawia to, że dobór i montaż odpowiedniej pompy do systemu nawadniania dla wielu monterów jest trudny a dla użytkowników nie mających odpowiedniego doświadczenia wprost niemożliwy. Z tego względu w wielu przypadkach stosowane są rozwiązania mające na celu osiągnięciu odpowiednich parametrów na sekcji o najwyższym ciśnieniu i rozbiorze wody i ograniczeniu parametrów pracy dla pozostałych sekcji. W takim przypadku często stosowane są hydrofory czyli układy pompy sprzężonej ze zbiornikiem hydroforowym sterowanej presostatem czyli wyłącznikiem ciśnieniowym.

Pompy do nawadniania kropelkowego na plantacji

W przypadku, gdy pompa ma obsługiwać wyłącznie system nawadniania kropelkowego ważne jest aby prawidłowo dobrać jej parametry do konkretnej instalacji. Zapewni to jej ciągłą pracę przy optymalnym przepływie znacznie wydłużając czas bezawaryjnej pracy. Dobór pompy zawsze uwzględnia nie tylko odpowiednie parametry pracy systemu nawadniania ale także prawidłowy montaż instalacji nawadniania i pompy optymalizujący straty ciśnienia z tytułu tłoczenia i przesyłu wody w rurociągu. Niewielkie korekty redukcji ciśnienia wody w instalacji można w tak zbudowanych systemach regulować za pomocą zaworów. Nie obniży to w znaczny sposób trwałości poszczególnych elementów instalacji ale obniży jej sprawność a co za tym idzie zwiększy koszt eksploatacji.

Pompa głębinowa czy zatapialna ?

To pytanie coraz częściej zadają plantatorzy budując system nawadniania kropelkowego. W przypadku wykorzystania do nawadniania wody ze studni wierconej bądź kopanej znacznie lepsze są pompy głębinowe oferujące znacznie większą sprawność. Mają one co prawda dużo mniejszą tolerancję na zanieczyszczoną wodę ale woda w studniach jest stosunkowo czysta. 

Wykorzystując wodę z akwenu otwartego takiego jak stawu, jeziora czy rzeki lepszym wyborem jest pompa zatapialna o odpowiednich parametrach, gdyż umożliwi ona pompowanie wody z zanieczyszczeniami bez większego uszczerbku na jej żywotność. 

Podlewanie ogrodu wodą z pobliskiej rzeki

Często zdarza się , że klienci do podlewania ogrodu chcą wykorzystać wodę z położonej nieopodal rzeki licząc na to, że jest to rozwiązanie lepsze i tańsze niż wiercenie studni. Już samo uzyskanie odpowiedniego pozwolenia wodno-prawnego jest czasochłonne, to dodatkowym utrudnieniem jest to, że woda z takiego akwenu otwartego nie jest czysta. Tutaj także rodzi się pytanie - jakiego typu urządzenie wybrać aby było najlepsze ?

Czy pompa ssąca nadaje się do czerpania wody z rzeki ?

Zdecydowana większość pomp samozasysających i ssących dostępnych na rynku przeznaczona jest do wody czystej a co za tym idzie nie może być stosowana do pompowania takiej wody bez jej wstępnej filtracji. Oczywiście można w pewnym zakresie zabezpieczyć taką pompę przed zanieczyszczeniami stosując na przykład filtr dyskowy antypiaskowy. Niestety nie jest to do końca dobre rozwiązanie, gdyż nawet czysty filtr zastosowany na zasysaniu znacznie ogranicza przepływ w wraz z odkładającymi się w nim zanieczyszczeniami może doprowadzić do zablokowania przepływu i zatarcia pompy. Wymusza to zastosowanie urządzenia, które zabezpieczy pompę przed pracą na sucho czy też bez przepływu. Nie należy zapominać przy tym, że wśród pomp ssących są zarówno odśrodkowe tolerujące niewielką ilość zanieczyszczeń, czy też znacznie mniej odporne pompy peryferalne. Sprawia to, że instalacja z pompą ssącą będzie nie tylko dość kosztowna ale również wymaga częstej obsługi.

Czerpanie z rzeki wody za pomocą pompy głębinowej

Z racji tego, że część z nich jest przeznaczona do tłoczenia wody z rzeki zawierającej nieduże ilości cząsteczek szlifujących wydaje się znacznie lepszym rozwiązaniem. Problemem w tym przypadku jest doprowadzenie do pompy głębinowej nie tylko rury przesyłającej wodę ale także przewodu zasilającego i odpowiednie jego zabezpieczenie. W rzece z racji występującego w niej nurtu może być wykorzystana nawet górnossąca pompa głębinowa bez konieczności umieszczania ich w dodatkowej rurze osłonowej. Problemem z którym spotykają się właściciele tego typu instalacji jest odpowiednie zabezpieczenie urządzenia przed kradzieżą, gdyż nawet gdy linia brzegowa znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie działki należy pamiętać, że zarówno rzeka jak i linia brzegowa jest ogólnodostępna i nie wolno jej grodzić.

Oba przedstawione powyżej rozwiązania pomimo posiadają kilka zalet mają również wiele wad, które na dłuższą metę są bardzo uciążliwe. Znacznie lepszym rozwiązaniem wydaje się wykonanie na działce studni. W przypadku, gdy działka nie znajduje się na wysokiej skarpie można założyć , że warstwa wodonośna znajduje się wysoko co umożliwia szybkie wykonanie nie tylko studni bitej typu abisynka ale także studni wierconej w której można umieścić pompę głębinową. Ze względu na to, iż wiercenie studni prawdopodobnie nie będzie wykonane na głębokość większą niż 20 metrów nie trzeba występować o pozwolenie na jej wykonanie. 

Pompy głębinowe czy ssące do systemu automatycznego nawadniania ogrodu ?

Ze względu na wysoką cenę wody z sieci wodociągowych warto planując montaż systemu nawadniania ogrodu wykorzystać alternatywne źródło wody jakim jest pompa głębinowa dostarczająca wodę ze studni. Jest to korzystne nie tylko ze względu na znacznie niższą cenę wody pozyskanej z własnego ujęcia lecz również uniezależnienia efektywności działania systemu od ciśnienia w sieci wodociągowej.

W przypadku wykorzystania studni o większej średnicy - umożliwiającej zainstalowanie pompy głębinowej warto skorzystać z tej sposobności. Z reguły pompy te posiadają wyższą sprawność od pomp ssąco-tłoczących przez co ich eksploatacja bywa znacznie tańsza. Przykładem, który dobrze obrazuje są tanie pompy Omnigena .
Jedną z najpopularniejszych obecnie pomp ssących ze względu na bardzo niską cenę jest wielostopniowa pompa MH1300 , która dzięki silnikowi o mocy 1300 Wat jest w stanie wytworzyć ciśnienie do 5,5 bara lub osiągnąć wydajność 100 L/min. Pompa 3,5 sc3/16 jest typowym przedstawicielem tanich wielostopniowych pomp głębinowych, która do osiągnięcia wydajności 95/L/min lub wytworzenia ciśnienia rzędu 7,8 bara potrzebuje silnika o mocy jedynie 750 Wat. Jak widać, przy porównywalnych parametrach pompa głębinowa zużywa znacznie mniej prądu co w przypadku wykorzystania jej do nawadniania, gdzie zużywa się relatywnie dużo wody sprawia, że jest to zakup gwarantujący dużo niższe koszty eksploatacji. Oba te urządzenia nadają się wyłącznie do pompowania czystej wody nie zawierającej cząsteczek szlifujących takich jak na przykład drobinki piasku przenikające przez filtry studzienne. Sprawia to, że wykorzystanie tych urządzeń w nowo wywierconych studniach obarczone jest dużym ryzykiem ich uszkodzenia nie podlegającego naprawie gwarancyjnej.

W przypadku nowo wierconych studni warto zainteresować się nieco droższymi pompami głębinowymi, które dopuszczają pompowanie wody zawierającej drobinki piasku. Niektóre pompy głębinowe nawet te tańsze wyposażone są w tak zwane pływające wirniki. Sprawia to, że w przypadku, gdy pomiędzy wirnik a dyfuzor dostanie się mały twardy element stały taki jak na przykład ziarenko piasku wirnik chwilowo oddali się od dyfuzora umożliwiając przetłoczenie tego elementu nie uszkadzając elementów tłoczących pompy.

Uzdatnianie wody dla systemu nawadniania - czy to ma sens ?

Często zdarza się, że domowe instalacje wodne zasilane przez pompy głębinowe z głębszych studni wyposaża się w filtry mające oczyszczać wodę na cele domowe a system nawadniania zasilany jest bezpośrednio ze studni z pominięciem filtracji. Czy takie postępowanie jest właściwe ?

Większość związków zawartych w wodzie głębinowej nie wywołuje negatywnych skutków podczas podlewania zarówno dla roślin jak i człowieka. Niestety nie dotyczy to żelaza, które dość często w nadmiernych ilościach występują w wodzie głębinowej.

W głębinach żelazo występuje jako jon dwuwartościowy, który jest rozpuszczony i nie stanowi dla instalacji problemu, dopiero kontakt wody z powietrzem sprawia, że zmienia on wartościowość i wydziela się jako nierozpuszczalny wodorotlenek żelaza.

Czy warto stosować odżelaziacz do systemu nawadniania ogrodu ?

Stara prawda mówi, że lepiej i taniej zapobiegać niż leczyć. Sprawdza się ona także i w tym przypadku. Skutkiem braku odpowiedniego filtra są nie tylko zatykające się filtry w zraszaczach, które skutecznie ograniczają skuteczność nawadniania i wymagają stałego serwisowania ale przede wszystkim zatykające się linie i taśmy kroplujące, które trzeba okresowo wymieniać. Innym bardzo uciążliwym skutkiem jest rdzawy nalot pojawiający się na ścieżkach, podjazdach oraz elewacji budynku. Jego usuwanie okazuje się w dłuższym okresie czasu bardzo kosztowne a nieraz również zupełnie nieskuteczne. Chemia używana do walki z rdzawym nalotem skuteczniej niż z rdzę niszczy również roślinność. Słowem to, co ma sprawiać radość i umilać wolny czas staje się źródłem frustracji i zmartwień. Z tego też powodu już projekt nawadniania ogrodu powinien uwzględniać w razie konieczności montaż odżelaziacza.    

Jak szybko i skutecznie pozbyć się żelaza z wody ?

Jak można zauważyć nalewając zażelazioną wodę ze studni do szklanki po pewnym czasie w wodzie wydziela się brunatna zawiesina będąca właśnie wodorotlenkiem żelaza. Proces ten przebiega samoczynnie jednakże jest on bardzo powolny. Powodem tego jest, że płynąca woda nie jest dokładnie napowietrzona i następuje to dopiero w szklance. Ten sam proces zachodzi również na końcach instalacji wodnej. Proces ten można oczywiście przyspieszyć inicjując go w instalacji hydroforowej. Aby to uzyskać najczęściej stosuje się hydrofory wyposażone w zbiorniki ocynkowane wyposażone w deszczownice skutecznie mieszające powietrze zaczerpnięte przez aspirator z wodą pobieraną ze studni.

Skuteczne odseparowanie wytrąconego tlenku żelaza za pomocą filtracji i cedzenia następuje w odżelaziaczu.

Pomimo, że początkowo wydaje się, iż montaż odżelaziacza na cele nawadniania jest zbyt drogą inwestycją to porównując ją z kosztami usuwania z elewacji rdzawego nalotu oraz serwisowania systemu nawadniania okazuje się uzasadnione ekonomicznie nawet uwzględniając konieczną okresową konserwację. Instalacja taka może być zamontowana również na zewnątrz działając jedynie wiosną i latem co sprawia, iż musi być ona wyposażone w układ umożliwiający jej bezpieczne odłączenie na sezon zimowy.